Böyük Britaniya Parlamentindən Azərbaycanın haqlı mövqeyinə dəstək Londonda Dağlıq Qarabağ dinləmələri...
May 12
01:03
2016
Böyük Britaniya Parlamentinin İcmalar
Platasında Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dair
ictimai dinləmələr keçirilmişdir. Britaniya
Parlametində Azərbaycan Parlamenti ilə dostluq qrupunun sədri Bob Blekmenin
ev sahibliyi ilə baş tutmuş dinləmələrdə Lordlar
Palatasının üzvləri Lord Kilkluni və Lord Roqan, İcmalar Palatasının üzvü Bob
Blekmen, Londonun Vestminster və Hekni rayonlarının bələdiyyə şuralarının üzvləri,
region üzrə ixtisaslaşmış araşdırmaçı mütəxəssislər, Avropa-Azərbaycan Cəmiyyətinin
nümayəndələri və yerli ictimaiyyətin nümayəndələri iştirak etmişdir.
Dinləmələri
giriş sözü ilə açan Bob Blekmen
bildirmişdir ki, aprelin əvvəllərində qoşunların təmas xəttində baş vermiş
hadisələr Böyük Britaniyada narahatlıqla qarşılanmış və baş verən hadisələrlə
bağlı şəxsən özü Böyük Britaniyanın xarici işlər nazir Filip Hammonda məktub ünvanlamışdır. Britaniyalı deputat
ünvanladığı məktubun və həm də Avropa məsələləri üzrə dövlət naziri Devid Lidinqtonun ona ünvanladığı cavab
məktubunun mətni ilə tədbir iştirakçılarını tanış etmişdir. Avropa məsələləri
üzrə dövlət naziri Lidinqton cavab məktubunda cari ilin aprel ayının əvvəllərində
artan gərginlik nəticəsində insan itkilərindən təəssüfləndiyini bildirərək, 5
aprel tarixində atəşkəsin əldə edilməsindən məmnunluğunu ifadə etmişdir. Böyük
Britaniyanın ATƏT-in Minsk Qrupunun münaqişənin həlli istiqamətindəki səylərini
qətiyyətlə dəstəklədiyini, münaqişənin həllinin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinin
geri qaytarılması və daha sonra Dağlıq Qarabağın statusunun təyin olunmasından
keçdiyini vurğulamışdır.
Dinləmələrdə
geniş məruzə ilə çıxış edən Milli Məclisin
üzvü, Azərbaycan-Böyük Britaniya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun
rəhbəri Cavanşir Feyziyev iştirakçılara münaqişənin tarixi haqqında məlumat
verərək bildirmişdir ki, 19-cu əsrin birinci yarısında çar Rusiyası ilə İran
arasındakı müharibələrdən sonra Rusiyanın erməniləri Qafqaza köçürmək siyasəti
nəticəsində ermənilərin ilk dəfə Qafqazın siyasi və demoqrafik səhnəsində ortaya
çıxması çox da uzaq olmayan tarixi faktdır. 1978-ci ildə Xankəndində ermənilərin
onların Qafqaza köçürülməsinin 150 illiyi münasibəti ilə abidənin ucaldılması və
ermənilərin bu tarixi böyük şənliklərlə bayram etdiyi bu tarixi həqiqəti bir
daha təsdiqləyən faktdır.
Millət vəkili ermənilərin tarixi
saxtalaşdırmaq cəhdlərinə toxunaraq bildirmişdir ki, onlar öz xalqları və guya
nə zamansa mövcud olmuş "erməni dövləti” haqqında ağlasığmaz miflər uydurmaqla
dünya ictimaiyyətini çaşdırmağa çalışırlar.Əslində isə tarixdə ilk erməni dövləti
1918-ci ildə, məhz Azərbaycan torpaqları üzərindəcəmi 9 min kv. km ərazidə
yaradılmışdır. O zaman ilk erməni dövlətinin yaradılması üçün həmin torpaqların 90 il öncə bu ərazilərə
köçürülmüş ermənilərə
verilməsi müstəqilliyinin tanınması müqabilində böyük dövlətlər tərəfindən Azərbaycanın
qarşısında qoyulmuş zəruri şərt olmuşdur. Azərbaycanın bu şərtə əməl etməsi ilə
qalan bütün ətraf ərazilərdə Azərbaycan Demokratik Respublikasının suveren
hüquqları təsbit edilmiş və bu ərazilər çərçivəsində Azərbaycanın müstəqilliyi
dünya birliyi tərəfindən tanınmışdır. Azərbaycanın sovetləşdirilməsindən
sonrakı illərdə də Azərbaycan əraziləri hesabına Ermənistanın genişləndiyini
diqqətə çəkən Cavanşir Feyziyev Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə də məhz bu
kontekstdən, yəni ermənilərin tükənməyən torpaq iddiası və qonşu dövlətlərin ərazisi
hesabına ekspansiya siyasəti kontekstdindən baxılmalı olduğunu qeyd etmişdir.
Sovetlər
Birliyinin süqutu fonunda Ermənistan tərəfindən Dağlıq Qarabağın və ətraf
rayonların işğalına gətirib çıxarmış proseslərə aydınlıq gətirən C. Feyziyev,
Ermənistanın işğalçı siyasətinin BMT TŞ-nin məlum dörd qətnaməsi başda olmaqla
bir sıra beynəlxalq təşkilatların qətnamə və qərarlarında pislənildiyini, lakin
bu günə qədər Ermənistanın heç nəyə məhəl qoymayaraq işğalçılıq siyasətindən əl
çəkmədiyini diqqətə çatdırmışdır. Keçmiş Sovet məkanında Moldova, Gürcüstan və
Ukrayna kimi ölkələrdə mövcud olan münaqişələrin
mahiyyətcə oxşar olduğunu və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin də bu sıraya daxil
edilməli olduğunu, digər adıçəkilən ölkələrin ərazi bütövlüyünə Qərbin dəstəyinin
eyni qətiyyətlə Azərbaycanın da ərazi bütövlüyünə verilməli olduğunu nəzərə
çatdırmışdır. Millət vəkili Azərbaycan və Böyük Britaniya arasında beynəlxalq təşkilatlar
çərçivəsindəfaydalı qarşılıqlı əməkdaşlığın mövcud olduğunu vurğulamış, Cənab
Terri Devisin və Bob Volterin nümunəsində britaniyalı parlamentarilərin bir
qayda olaraq beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində Qarabağ münaqişəsinə dair
obyektiv və dolğun hesabat hazırladıqlarını yüksək qiymətləndirdiyini ifadə
etmişdir. Çıxışının sonunda milət vəkili Azərbaycanın haqlı mövqeyinə dəstək
verdiklərinə görə Böyük Britaniya hökumətinə və Parlamentinə minnətdarlığını
bildirmiş və onları münaqişənin sülh yolu ilə ədalətli həllinə nail olmaq üçün
öz səylərini artırmağa çağırmışdır.
Azərbaycanın
Böyük Britaniyadakı səfiri Tahir Tağızadə müəyyən dairələr tərəfindən bəzi
mətbuat səhifələrində münaqişəyə dini don geyindirmək cəhdlərinə toxunaraq
bildirmişdir ki, Ermənistandan fərqli olaraq Azərbaycan özünün rəngarəng dini,
etnik və mədəni müxtəlifliyi ilə fəxr etdiyini və Ermnistandan fərqli olaraq
ölkəmizdə heç zaman heç bir etnik və ya dini icmanın tarixi və mədəni mirasına
qarşı təcavüzkar addımların atılmadığını vurğulamışdır. Nümunə kimi Bakının mərkəzində
yerləşən erməni kilsəsini, Azərbacanda 30 mindən artıq etnik erməni əhalinin
yaşadığını qeyd edən səfir Ermənistanın həm öz ərazisində, həm də işğal altında
saxladığı ərazilərdə azərbaycanlılara məxsus tarixi və mədəni irsin məhv edilməsi
siyasəti yürütdüyünü və mədəni irsin qorunması üzrə beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq
etməkdən də boyun qaçırdığını qeyd etmişdir.
Aprel ayının əvvəllərində baş verənləri
şərh edən səfir T. Tağızadə bildirmişdir ki, Azərbaycan ordusunun son addımları
sırf Ermənistanın uzun zamandan bəri davam edən təxribatçılıq hərəkətlərinə və
mülki əhalini hədəf alan fasiləsiz atəşlərinə cavab olaraq, qoşunların təmas xəttində
yerləşən kəndlərdə yaşayan mülki əhalinin müdafiəsi zərurətindən ordumuz Azərbaycan
torpaqlarında yerləşən erməni hərbi birləşmələrinə cavab atəşi açmağa məcbur
olmuşdur. Bəzi mətbuat səhifələrində davamlı olaraq müharibəni kimin başladığı
sualının ortaya atıldğını, özünün də bir neçə həftə öncə "Financial Times” qəzetinə
verdiyi müsahibədə buna aydınlıq gətirdiyini bildirən səfir, bu sualın ümumiyyətlə
düzgün qoyulmadığını, hərbi əməliyyatların Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə
tanınmış ərazisində baş verdiyini qeyd etmişdir. Bir çox hallarda Azərbaycana səbrli
davranmaq və siyasi iradə nümayiş etdirməklə bağlı tövsiyələrin verildiyini,
lakin 1994-cü ildən bəri davam edən nəticəsiz sülh danışıqlarında Azərbaycanın
kifayət qədər səbr və iradə nümayiş etdirərək, problemin həllini hərbi müstəviyə
keçirmədiyini vurğulamışdır.
Səfir bildirmişdir ki, son günlər Ermənistan
parlamentinin üzvlərinin, qondarma separatçı rejimin nümayəndələrinin
çıxışlarında Azərbaycana qarşı nüvə silahından istifadə, təmas xəttindən uzaqda
yerləşən hərbi və mülki infrastruktura zərbə endirilməsi və növbəti hücumun
Naxçıvana qarşı olacağı kimi bəyanatlar səslənməsi bir daha bu münaqişədə kimin
təcavüzkar olduğunu aydın şəkildə ortaya qoyur.
Çıxışların
ardınca tədbir iştirakçılarını maraqlandıran suallar cavablandırılmışdır.
Bob
Blekmen, Lord Kilkluni ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyətinin heç bir nəticə
vermədiyini vurğulamışlar. Vestminster bələdiyyəsinin
üzvü, əslən qarabağlı olan Murad Həsənli müzakirələrə qoşularaq nəzərə
çatdırmışdır ki, Dağlıq Qarabağdan söhbət gedərkən beynəlxalq ictimaiyyət və həmsədr
ölkələr azərbaycanlı icmasına yetərli diqqət vermir, daha çox Dağlıq Qarabağdaki
etnik ermənilərdən bəhs edirlər. Dağlıq Qarabağın müqəddəratı yalnız yerli azərbaycanlı
icması öz torpaqlarına geri qayıtdıqdan, Dağlıq Qarabağın münaqişədən əvvəlki
demoqrafik tərkibi bərpa edildikdən və onların təhlükəsizliyinə tam təminat
verildikdən sonra baş verə bilər. Erməni təbliğatının bir sıra hallarda guya bu
iki millətin bir arada yaşaya bilmədiyi kimi mülahizələrə söykəndiyini, lakin
tarixən bu iki millət arasında çox yaxın insani münasibətlərin olduğunu,
çoxsaylı qarışıq nikahların məhz bu iki xalq arasında normal təmasların
olduğunun göstəricisi olduğunu qeyd etimişdir.
İctimai dinləmələr istər münaqişənin
tarixi ilə bağlı məqamların, istərsə də aprel ayındakı hərbi əməliyyatlarla
bağlı həqiqətlərin və ölkəmizin mövqeyinin Böyük Britaniya parlamenti vasitəsilə
təqdim olunması və münaqişəyə ictimai marağın artırılması baxımından faydalı
olmuşdur.
Qlobal.az
